Công viên 23 tháng 9, nằm tại trung tâm Quận 1, TP.HCM, được biết đến như một “lá phổi xanh” quan trọng của thành phố. Với vị trí đắc địa và diện tích rộng lớn, công viên này không chỉ là nơi thư giãn cho người dân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng không khí và môi trường đô thị. Tuy nhiên, câu hỏi về số lượng cây xanh hiện có trong công viên vẫn là một điều mà nhiều người quan tâm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về số lượng và chủng loại cây xanh tại Công viên 23 tháng 9, cùng với những thay đổi và cải tạo đã diễn ra trong những năm gần đây.
Thông tin chung về Công viên 23 tháng 9
Vị trí và lịch sử hình thành
Công viên 23 tháng 9 tọa lạc tại trung tâm Quận 1, TP.HCM, giáp giữa hai con đường sầm uất là Lê Lai và Phạm Ngũ Lão, kéo dài từ Công trường Quách Thị Trang đến đường Nguyễn Trãi. Trước năm 1975, khu vực này từng là nhà ga xe lửa Sài Gòn. Sau đó, khu vực này được chuyển đổi thành công viên công cộng, trở thành một trong những không gian xanh quan trọng của thành phố.
Diện tích và cấu trúc
Công viên có diện tích hơn 9 ha, rộng 90 m và dài hơn 1.100 m. Công viên được chia thành ba khu vực chính:
- Khu A: Gần chợ Bến Thành, nơi thường diễn ra các sự kiện văn hóa và triển lãm.
- Khu B: Khu vực trung tâm với nhiều cây xanh và lối đi bộ.
- Khu C: Gần đường Nguyễn Trãi, trước đây là bến xe buýt Sài Gòn.
Số lượng và chủng loại cây xanh tại Công viên 23 tháng 9
Số lượng cây xanh
Hiện tại, không có số liệu cụ thể về tổng số lượng cây xanh trong Công viên 23 tháng 9 được công bố rộng rãi. Tuy nhiên, theo thông tin từ Sở Xây dựng TP.HCM, tổng diện tích công viên cây xanh trên địa bàn thành phố là khoảng 542 ha. Trong đó, nhiều công viên bị lấn chiếm, thậm chí có tới 55% diện tích công viên phục vụ cho các mục đích khác như nhà hàng, giải trí; điển hình là Công viên 23 tháng 9.
Điều này cho thấy, mặc dù có diện tích lớn, nhưng phần diện tích dành cho cây xanh thực sự trong công viên có thể đã bị giảm đi đáng kể.
Chủng loại cây xanh
Công viên 23 tháng 9 được biết đến với đa dạng các loài cây xanh, bao gồm:
- Cây xà cừ: Loài cây bóng mát phổ biến, có tán lá rộng, giúp tạo bóng râm cho khu vực.
- Cây dầu rái: Cây gỗ lớn, thân thẳng, tán lá xanh mướt, thường được trồng để tạo cảnh quan và bóng mát.
- Cây bằng lăng: Loài cây có hoa màu tím đặc trưng, tạo điểm nhấn màu sắc cho công viên.
- Cây me tây: Cây có tán lá rộng, thân gỗ lớn, thường được trồng để tạo bóng mát và cải thiện không khí.
Ngoài ra, công viên còn có các thảm cỏ xanh mướt và nhiều loại cây cảnh khác, tạo nên một hệ sinh thái phong phú và đa dạng.
Những thay đổi và cải tạo gần đây
Ảnh hưởng từ các dự án xây dựng
Trong những năm gần đây, Công viên 23 tháng 9 đã trải qua nhiều thay đổi do các dự án xây dựng và cải tạo. Đặc biệt, việc xây dựng ga ngầm Bến Thành của tuyến Metro số 1 đã ảnh hưởng đáng kể đến diện tích và cảnh quan của công viên. Hơn 6 năm trước, hàng chục cây xanh đã được di dời, và bề mặt công viên bị phá vỡ để phục vụ cho dự án này
Nỗ lực phục hồi và cải tạo
Sau khi hoàn thành các hạng mục xây dựng, thành phố đã triển khai các dự án phục hồi cảnh quan cho Công viên 23 tháng 9. Mục tiêu là khôi phục lại diện tích cây xanh, thảm cỏ và các tiện ích công cộng, đảm bảo công viên tiếp tục đóng vai trò là không gian xanh quan trọng cho người dân. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi thời gian và nguồn lực đáng kể.
Vai trò của Công viên 23 tháng 9 trong hệ thống cây xanh đô thị
“Lá phổi xanh” của thành phố
Với vị trí trung tâm và diện tích rộng lớn, Công viên 23 tháng 9 được xem là một trong những “lá phổi xanh” của TP.HCM. Công viên đóng vai trò quan trọng trong việc:
- Cải thiện chất lượng không khí: Cây xanh hấp thụ CO₂ và thải ra O₂, giúp giảm ô nhiễm không khí.
- Điều hòa khí hậu: Cây xanh giúp giảm nhiệt độ môi trường, đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng.
- Tạo không gian thư giãn: Công viên là nơi lý tưởng cho các hoạt động ngoài trời, giúp cải thiện sức khỏe và tinh thần cho người dân.
Thách thức trong việc duy trì cây xanh tại Công viên 23 tháng 9
1. Sự thu hẹp diện tích cây xanh
Dù Công viên 23 tháng 9 có diện tích hơn 9 ha, nhưng mảng xanh đang bị thu hẹp đáng kể do các yếu tố như:
- Công trình xây dựng metro số 1: Dự án này đã khiến nhiều cây xanh bị di dời, và diện tích thảm cỏ bị thu hẹp.
- Hoạt động thương mại và sự kiện: Một số khu vực trong công viên bị sử dụng làm bãi đỗ xe, quầy hàng di động, hoặc không gian tổ chức sự kiện, khiến diện tích đất dành cho cây xanh giảm sút.
- Tình trạng lấn chiếm: Một phần diện tích công viên trước đây bị chiếm dụng để phục vụ mục đích khác ngoài chức năng công cộng, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến không gian sinh thái.
Theo Sở Xây dựng TP.HCM, diện tích cây xanh tại Công viên 23 tháng 9 đã giảm khoảng 15% trong vòng 10 năm qua. Điều này đặt ra thách thức trong việc bảo vệ không gian xanh tại trung tâm thành phố.
2. Tác động của việc mất mảng xanh đối với môi trường
Việc giảm diện tích cây xanh tại Công viên 23 tháng 9 ảnh hưởng nghiêm trọng đến:
- Chất lượng không khí: Ít cây xanh hơn đồng nghĩa với việc khả năng hấp thụ CO₂ và lọc bụi mịn PM2.5 bị suy giảm. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, ô nhiễm không khí tại các khu vực có mật độ cây xanh thấp cao hơn 20 – 30% so với những nơi có công viên lớn.
- Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị: Khi không còn nhiều cây xanh che phủ, nhiệt độ môi trường khu vực trung tâm thành phố có thể tăng thêm 2 – 3°C vào mùa nóng.
- Đa dạng sinh học bị suy giảm: Cây xanh đóng vai trò là nơi trú ngụ của nhiều loài chim, côn trùng có lợi và hệ động thực vật nhỏ. Khi diện tích rừng cây giảm, số lượng loài này cũng giảm theo, làm mất đi sự cân bằng sinh thái tự nhiên.
Giải pháp bảo vệ và gia tăng số lượng cây xanh tại Công viên 23 tháng 9
Để bảo vệ và phát triển mảng xanh trong Công viên 23 tháng 9, TP.HCM cần áp dụng các giải pháp sau:
1. Khôi phục diện tích cây xanh bị mất
- Trồng lại cây xanh bị di dời do dự án metro: Khi công trình metro hoàn thành, thành phố cần tái tạo lại hệ thống cây xanh, đặc biệt là các loài cây bóng mát lâu năm như xà cừ, dầu rái, me tây.
- Mở rộng không gian trồng cây: Quy hoạch lại các khu vực chưa được tận dụng để tăng diện tích cây xanh, thay thế mặt đất bê tông bằng thảm cỏ hoặc cây cối.
2. Kiểm soát quy hoạch, tránh lấn chiếm không gian xanh
- Hạn chế sử dụng công viên vào mục đích thương mại: Đảm bảo ít nhất 70% diện tích công viên được duy trì dành cho không gian xanh.
- Di dời các hoạt động không phù hợp: Các bãi giữ xe tạm thời, khu vực bán hàng rong nên được quản lý chặt chẽ để không làm ảnh hưởng đến thảm thực vật trong công viên.
3. Tăng cường ý thức cộng đồng về bảo vệ cây xanh
- Tổ chức các chiến dịch trồng cây xanh: Khuyến khích sự tham gia của người dân, học sinh, sinh viên trong việc trồng và chăm sóc cây.
- Giáo dục về bảo vệ môi trường: Tạo ra các chương trình giáo dục cộng đồng, giúp nâng cao nhận thức về vai trò của cây xanh đối với môi trường đô thị.
4. Ứng dụng công nghệ vào việc chăm sóc và bảo vệ cây xanh
- Sử dụng hệ thống tưới tiêu thông minh: Giúp tiết kiệm nước và đảm bảo cây xanh phát triển tốt.
- Lắp đặt cảm biến đo chất lượng không khí và đất: Để có kế hoạch chăm sóc cây xanh hiệu quả hơn.
Kết luận
Công viên 23 tháng 9 sở hữu hệ thống cây xanh đa dạng và đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng không khí, giảm nhiệt độ và tạo không gian thư giãn cho người dân. Tuy nhiên, diện tích cây xanh tại công viên đang bị thu hẹp do các dự án xây dựng và hoạt động thương mại.
Để bảo vệ công viên này, TP.HCM cần khôi phục lại hệ thống cây xanh, kiểm soát quy hoạch và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Nếu được bảo tồn và phát triển hợp lý, Công viên 23 tháng 9 sẽ tiếp tục là một trong những “lá phổi xanh” quan trọng nhất của thành phố.
Tài liệu tham khảo
- Báo cáo môi trường TP.HCM 2023 – Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM.
- Thống kê diện tích cây xanh đô thị – Sở Xây dựng TP.HCM.
- Nghiên cứu về tác động của cây xanh đến chất lượng không khí – Viện Khoa học Môi trường Việt Nam.
