TP.HCM là một trong những thành phố phát triển nhanh nhất Việt Nam, đồng thời cũng đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí, hiệu ứng đảo nhiệt và thiếu không gian xanh. Trong bối cảnh đó, Công viên 23 tháng 9 thường được nhắc đến như một trong những “lá phổi xanh” quan trọng của thành phố.
Tuy nhiên, liệu công viên này có thực sự đóng vai trò như một lá phổi xanh đúng nghĩa không? Hay nó đang dần mất đi chức năng của mình trước áp lực đô thị hóa? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Công viên 23 tháng 9 có thật sự là “lá phổi xanh” của TP.HCM?
1. Tầm quan trọng của không gian xanh đô thị
1.1. Không gian xanh có vai trò gì với môi trường đô thị?
Không gian xanh đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc:
- Lọc không khí, hấp thụ bụi mịn PM2.5 từ xe cộ và khu công nghiệp.
- Giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, giúp hạ nhiệt độ khu vực xung quanh.
- Hấp thụ CO2 và cung cấp oxy, giúp cải thiện chất lượng không khí.
- Tạo môi trường sống cho các loài chim, côn trùng có lợi, góp phần bảo vệ hệ sinh thái đô thị.
1.2. TP.HCM có đang thiếu không gian xanh?
Theo báo cáo từ Sở Xây dựng TP.HCM, hiện nay diện tích cây xanh trên đầu người tại TP.HCM chỉ đạt 0,55m²/người, thấp hơn rất nhiều so với khuyến nghị của WHO (9m²/người).
So với các thành phố lớn trên thế giới:
- Singapore: 8m²/người
- Seoul: 4,2m²/người
- Hà Nội: 2,2m²/người
Điều này cho thấy TP.HCM đang rất thiếu không gian xanh, và Công viên 23 tháng 9 là một trong số ít công viên công cộng lớn của thành phố.
2. Công viên 23 tháng 9 có thực sự là “lá phổi xanh” của thành phố?
2.1. Diện tích cây xanh tại Công viên 23 tháng 9
- Công viên có diện tích khoảng 9ha, với nhiều cây xanh lớn như xà cừ, phượng vĩ, bằng lăng, dầu rái.
- Cây xanh trong công viên có thể hấp thụ khoảng 300 – 500 tấn CO2 mỗi năm.
- Công viên giúp giảm nhiệt độ khu vực trung tâm từ 2 – 3°C so với các khu vực ít cây xanh.
2.2. Khả năng cải thiện chất lượng không khí
Theo nghiên cứu của Viện Khoa học Môi trường Việt Nam, các loại cây như xà cừ, me tây, dầu rái có khả năng lọc bụi PM2.5 rất tốt. Công viên 23 tháng 9 đóng góp đáng kể vào việc giảm ô nhiễm không khí tại Quận 1.
Một số số liệu đáng chú ý:
- Nồng độ CO2 trong khu vực công viên thấp hơn 20 – 30% so với khu vực xung quanh.
- Bụi mịn PM2.5 trong công viên thấp hơn 15 – 20% so với bên ngoài.
2.3. Giảm tiếng ồn đô thị
Cây xanh trong công viên cũng đóng vai trò hạn chế ô nhiễm tiếng ồn từ đường Lê Lai, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Trãi:
- Theo báo cáo từ Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, tiếng ồn xung quanh công viên giảm từ 5 – 8 dB so với khu vực trung tâm khác.
- Các cây lớn như xà cừ, me tây có khả năng hấp thụ âm thanh rất tốt, giúp tạo không gian yên tĩnh hơn.
2.4. Đóng góp vào cân bằng hệ sinh thái đô thị
- Công viên là nơi trú ngụ của nhiều loài chim sẻ, bồ câu, sóc, bướm.
- Hệ thống cây xanh giúp giữ ẩm đất, ngăn xói mòn và hấp thụ nước mưa, giảm nguy cơ ngập úng đô thị.
3. Những thách thức đối với Công viên 23 tháng 9
3.1. Không gian xanh đang bị thu hẹp?
- Một phần diện tích công viên đã bị sử dụng cho bãi giữ xe, công trình tạm, tổ chức sự kiện.
- Diện tích cây xanh đã giảm khoảng 15% trong 10 năm qua, theo thống kê từ Sở Xây dựng TP.HCM.
- Quy hoạch mới có thể ảnh hưởng đến vai trò sinh thái của công viên, nếu không giữ lại đủ diện tích cây xanh.
3.2. Ô nhiễm rác thải và ý thức bảo vệ công viên
- Mặc dù có đội ngũ vệ sinh, nhưng rác thải từ khách du lịch, người dân, các sự kiện ngoài trời vẫn là một vấn đề lớn.
- Một số khu vực bị bỏ hoang hoặc xuống cấp, không được chăm sóc tốt.
3.3. Cần bảo tồn và phát triển thêm mảng xanh
- Công viên cần được bảo vệ khỏi các dự án thương mại không phù hợp.
- Gia tăng trồng thêm cây xanh, đặc biệt là các loài cây có tán rộng.
- Hạn chế xây dựng thêm công trình, để không gian xanh được bảo tồn lâu dài.
Kết luận
Công viên 23 tháng 9 thực sự đóng vai trò như một “lá phổi xanh” của TP.HCM, giúp giảm ô nhiễm, cải thiện chất lượng không khí và cung cấp không gian thư giãn cho người dân. Tuy nhiên, công viên đang phải đối mặt với nguy cơ thu hẹp không gian xanh do phát triển đô thị.
Để bảo vệ vai trò quan trọng của công viên, TP.HCM cần có chiến lược giữ lại ít nhất 70% diện tích cho cây xanh, đồng thời cải thiện ý thức bảo vệ môi trường của người dân. Nếu không có hành động kịp thời, TP.HCM có thể đánh mất một trong những mảng xanh quan trọng nhất của mình.
Tài liệu tham khảo
- Báo cáo môi trường TP.HCM 2023 – Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM
- Nghiên cứu về tác động của cây xanh đến chất lượng không khí – Viện Khoa học Môi trường Việt Nam
- Dữ liệu diện tích cây xanh đô thị TP.HCM – Sở Xây dựng TP.HCM
- Đánh giá về Công viên 23 tháng 9 trên TripAdvisor (link)
