Công viên 23 tháng 9, nằm tại trung tâm Quận 1, TP.HCM, không chỉ là một không gian xanh quan trọng mà còn mang trong mình bề dày lịch sử đáng nhớ. Trước khi trở thành điểm đến thư giãn, vui chơi của người dân Sài Gòn, nơi đây từng là ga xe lửa Sài Gòn, một trung tâm giao thông nhộn nhịp bậc nhất miền Nam Việt Nam.
Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá hành trình thay đổi của Công viên 23 tháng 9 qua từng thời kỳ, từ quá khứ đến hiện tại và những dự định trong tương lai.
1. Công viên 23 tháng 9 xưa – Từ ga xe lửa đến chứng nhân lịch sử
1.1. Ga xe lửa Sài Gòn thời Pháp thuộc
📌 Thời gian: Cuối thế kỷ 19 – trước 1975
📌 Vị trí: Tại khu vực Quảng trường Quách Thị Trang đến chợ Thái Bình, nơi Công viên 23 tháng 9 hiện nay tọa lạc.
🚂 Ga xe lửa Sài Gòn là trung tâm vận tải lớn nhất miền Nam thời bấy giờ:
- Đầu mối quan trọng trên tuyến đường sắt Bắc – Nam.
- Là trung tâm trung chuyển hành khách và hàng hóa giữa miền Nam và các khu vực khác.
- Một trong những ga có quy mô lớn nhất Đông Dương thời Pháp thuộc.
🔥 Dưới thời chiến tranh, ga xe lửa Sài Gòn còn mang ý nghĩa chiến lược:
- Được sử dụng để vận chuyển vũ khí, quân đội trong thời kỳ kháng chiến.
- Đóng vai trò quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.
1.2. Sự kiện ngày 23 tháng 9 năm 1945 – Cột mốc lịch sử
🔴 Ngày 23/9/1945, quân dân Sài Gòn đã đứng lên kháng chiến chống lại thực dân Pháp, đánh dấu một trong những cuộc đấu tranh đầu tiên của Nam Bộ sau khi Việt Nam tuyên bố độc lập.
📍 Ga xe lửa Sài Gòn khi ấy trở thành địa điểm giao tranh quyết liệt giữa quân dân và quân đội Pháp.
📍 Sự kiện này được xem là mở đầu cho phong trào kháng chiến Nam Bộ, ghi dấu tinh thần bất khuất của nhân dân Sài Gòn.
➡️ Chính vì lý do đó, sau này khi quy hoạch lại khu vực ga xe lửa cũ thành công viên, thành phố đã đặt tên Công viên 23 tháng 9 để ghi nhớ sự kiện lịch sử này.
1.3. Ga xe lửa Sài Gòn sau năm 1975
- Sau ngày giải phóng (30/4/1975), chính quyền TP.HCM tiến hành quy hoạch lại đô thị.
- Ga xe lửa Sài Gòn cũ bị dỡ bỏ vào khoảng năm 1978 – 1980.
- Nhà ga mới được xây dựng tại Hòa Hưng, Quận 3, nay là Ga Sài Gòn hiện tại.
- Khu đất trống của ga cũ được giữ lại, chờ quy hoạch thành một công viên đô thị mới.
🚧 Đây chính là bước ngoặt quan trọng trong quá trình hình thành Công viên 23 tháng 9 như ngày nay.
2. Công viên 23 tháng 9 nay – Không gian xanh giữa lòng Sài Gòn
2.1. Quá trình hình thành công viên 23 tháng 9
Sau khi ga xe lửa Sài Gòn cũ bị tháo dỡ, thành phố bắt đầu quy hoạch lại khu đất này với mục tiêu biến nó thành một công viên công cộng.
- Giai đoạn đầu (1980 – 1990): Trồng cây xanh, xây đường đi bộ, ghế đá.
- Giai đoạn phát triển (1990 – 2000): Công viên dần trở thành điểm đến vui chơi, giải trí, sự kiện văn hóa.
- Đến nay, Công viên 23 tháng 9 là một trong những công viên lớn nhất tại Quận 1, phục vụ nhiều hoạt động cộng đồng.
📏 Diện tích: Khoảng 9 ha
📍 Vị trí: Trải dài từ Quảng trường Quách Thị Trang đến chợ Thái Bình.
2.2. Công viên 23 tháng 9 hiện tại có gì?
🌿 Công viên 23 tháng 9 ngày nay không chỉ là một không gian xanh mà còn là trung tâm của nhiều hoạt động cộng đồng.
📌 Các khu vực chính của công viên:
- Khu tập thể dục: Nhiều người dân đến đây vào buổi sáng để chạy bộ, tập yoga, nhảy aerobic.
- Khu tổ chức sự kiện: Nơi diễn ra các chương trình ca nhạc, hội chợ, triển lãm.
- Khu ẩm thực & mua sắm:
- Taka Plaza: Trung tâm mua sắm dưới lòng đất.
- Asiana Food Town: Khu ẩm thực đa dạng từ nhiều nền văn hóa.
- Khu giao lưu văn hóa: Nơi du khách quốc tế và người dân gặp gỡ, giao lưu tiếng Anh.
3. Công viên 23 tháng 9 trong tương lai – Kế hoạch cải tạo & phát triển
🌎 Mặc dù là một công viên quan trọng, nhưng Công viên 23 tháng 9 vẫn đối mặt với nhiều thách thức như:
- Một phần công viên bị sử dụng làm bến xe buýt, bãi đỗ xe, sân khấu sự kiện.
- Không gian xanh dần bị thu hẹp do các công trình tạm thời.
- Công viên cần được nâng cấp để đáp ứng nhu cầu đô thị hiện đại.
📌 Dự án cải tạo Công viên 23 tháng 9 đang được triển khai với các mục tiêu:
- Biến toàn bộ mặt đất thành công viên cây xanh và không gian công cộng.
- Di dời bến xe buýt, bãi đỗ xe xuống lòng đất.
- Kết nối công viên với tuyến Metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên).
- Xây dựng trung tâm thương mại ngầm dưới công viên.
📅 Dự kiến công viên sẽ được cải tạo trong giai đoạn 2025 – 2030.
4. Kết luận – Hành trình thay đổi của Công viên 23 tháng 9
🌟 Từ một ga xe lửa nhộn nhịp đến chứng nhân lịch sử kháng chiến, Công viên 23 tháng 9 đã trải qua một hành trình thay đổi đầy ý nghĩa.
💡 Ngày nay, công viên không chỉ là một không gian xanh giữa lòng Sài Gòn, mà còn là trung tâm văn hóa, sự kiện quan trọng của thành phố.
💎 Trong tương lai, Công viên 23 tháng 9 sẽ được nâng cấp thành một không gian hiện đại hơn, phục vụ nhu cầu giao thông, vui chơi và thư giãn cho người dân và du khách.
📢 Bạn đã từng đến Công viên 23 tháng 9 chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về công viên này trong phần bình luận nhé! 🚀
Tài liệu tham khảo
1️⃣ Wikipedia – Lịch sử Ga Sài Gòn
2️⃣ VnExpress – Kế hoạch cải tạo Công viên 23 tháng 9
3️⃣ Báo Tuổi Trẻ – TP.HCM sẽ làm gì với Công viên 23 tháng 9?
