Công viên 23 tháng 9 ngày nay là một trong những không gian xanh quan trọng của Thành phố Hồ Chí Minh, nhưng ít ai biết rằng trước khi trở thành một công viên đô thị, nơi đây từng là ga xe lửa Sài Gòn, một trong những trung tâm giao thông lớn nhất miền Nam Việt Nam.
Với hơn 100 năm lịch sử, khu vực này đã trải qua nhiều biến động quan trọng, từ một nhà ga nhộn nhịp, điểm nóng trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đến một công viên hiện đại. Những bức ảnh xưa hiếm hoi về Công viên 23 tháng 9 không chỉ giúp ta hình dung về quá khứ vàng son của ga xe lửa Sài Gòn, mà còn phản ánh sự thay đổi của đô thị qua các thời kỳ.
1. Công viên 23 tháng 9 trước đây – Hình ảnh về ga xe lửa Sài Gòn
1.1. Ga xe lửa Sài Gòn thời Pháp thuộc
Khi người Pháp đặt chân đến Đông Dương vào cuối thế kỷ 19, họ nhanh chóng xây dựng hệ thống đường sắt để phục vụ mục đích thương mại và quân sự. Ga xe lửa Sài Gòn được khánh thành vào cuối thế kỷ 19, trở thành trung tâm vận tải lớn nhất miền Nam.
- Kiến trúc: Nhà ga mang đậm phong cách kiến trúc thuộc địa Pháp, với mái vòm lớn, nhà chờ rộng rãi và sân ga dài.
- Công năng: Nơi đây phục vụ vận tải hành khách và hàng hóa từ Sài Gòn đi các tỉnh miền Nam, ra miền Trung và miền Bắc.
- Nhộn nhịp: Mỗi ngày, hàng trăm chuyến tàu chở hàng hóa và hành khách xuất phát từ ga xe lửa Sài Gòn, biến nơi đây thành một đầu mối giao thương quan trọng.
📷 Những bức ảnh chụp từ đầu thế kỷ 20 cho thấy một ga xe lửa khang trang, với sân ga dài và đông đúc người dân chờ tàu.
1.2. Hình ảnh ga xe lửa Sài Gòn trong chiến tranh
Trong Thế chiến thứ hai và Chiến tranh Đông Dương, ga xe lửa Sài Gòn trở thành trung tâm vận chuyển quân sự quan trọng.
- Dưới thời Nhật chiếm đóng (1940-1945): Nhà ga bị kiểm soát bởi quân đội Nhật Bản, phục vụ mục đích vận chuyển quân và khí tài chiến tranh.
- Chiến tranh Đông Dương (1946-1954): Thực dân Pháp tận dụng ga xe lửa để cung cấp hậu cần cho quân đội Pháp trên khắp miền Nam Việt Nam.
- Sự kiện ngày 23 tháng 9 năm 1945: Người dân Sài Gòn đã tổ chức cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ngay tại khu vực nhà ga, đánh dấu khởi đầu của cuộc kháng chiến Nam Bộ.
📷 Nhiều bức ảnh tư liệu từ giai đoạn này cho thấy cảnh tượng chiến tranh tàn khốc, với những chuyến tàu chở binh lính và súng đạn của thực dân Pháp tại sân ga Sài Gòn.
1.3. Ga xe lửa Sài Gòn trước ngày giải phóng (1975)
Trước năm 1975, ga xe lửa Sài Gòn vẫn là trung tâm giao thông lớn nhất của miền Nam Việt Nam dưới thời Việt Nam Cộng hòa.
- Hình ảnh người dân Sài Gòn đón tàu đi các tỉnh lẻ, những chuyến tàu Bắc – Nam vẫn tiếp tục hoạt động.
- Các toa tàu sơn màu xanh lá, mái vòm nhà ga vẫn mang phong cách châu Âu, nhưng nhiều công trình xung quanh đã có dấu hiệu xuống cấp.
📷 Hình ảnh từ những năm 1960-1970 cho thấy một nhà ga vẫn còn sầm uất nhưng chịu ảnh hưởng của chiến tranh, với nhiều cảnh di cư, đưa tiễn giữa hai miền Nam – Bắc.
2. Sự thay đổi của ga xe lửa Sài Gòn sau năm 1975
2.1. Di dời ga xe lửa Sài Gòn và hình thành Công viên 23 tháng 9
Sau ngày đất nước thống nhất vào 30 tháng 4 năm 1975, chính quyền quyết định quy hoạch lại ga xe lửa Sài Gòn để phục vụ sự phát triển đô thị.
- Nhà ga mới được di dời về Hòa Hưng (Quận 3), trở thành Ga Sài Gòn hiện nay.
- Khu đất rộng lớn của ga xe lửa cũ được quy hoạch thành công viên.
- Đến năm 1980, công trình Công viên 23 tháng 9 bắt đầu được triển khai.
📷 Hình ảnh những năm 1980 cho thấy khu vực ga xe lửa cũ dần biến thành bãi đất trống trước khi được trồng cây xanh và cải tạo thành công viên như ngày nay.
2.2. Công viên 23 tháng 9 ngày nay
Hiện nay, Công viên 23 tháng 9 là một trong những công viên lớn nhất tại Quận 1, TP.HCM.
- Không gian xanh rộng lớn với nhiều cây cổ thụ.
- Khu vực tổ chức sự kiện, hội chợ, triển lãm.
- Các trung tâm thương mại dưới lòng đất như Taka Plaza, Asiana Food Town.
- Bến xe buýt trung tâm kết nối với nhiều tuyến giao thông quan trọng.
📷 Hình ảnh hiện tại của Công viên 23 tháng 9 cho thấy một không gian đô thị hiện đại, nhưng ít ai biết rằng nơi đây từng là một trong những ga xe lửa sầm uất nhất Việt Nam.
3. Tương lai của Công viên 23 tháng 9
Chính quyền TP.HCM đang triển khai nhiều dự án cải tạo công viên nhằm tăng cường không gian xanh và cải thiện hạ tầng giao thông.
- Di dời bến xe buýt xuống lòng đất để trả lại diện tích công viên.
- Tăng cường cây xanh, hồ nước, lối đi bộ.
- Xây dựng trung tâm thương mại ngầm kết nối với tuyến Metro số 1.
📷 Hình ảnh thiết kế tương lai của Công viên 23 tháng 9 cho thấy một không gian xanh kết hợp với hệ thống metro hiện đại, giúp công viên trở thành điểm đến lý tưởng hơn trong tương lai.
4. Kết luận – Những hình ảnh xưa hiếm hoi về Công viên 23 tháng 9
Nhìn lại những hình ảnh cũ của Công viên 23 tháng 9, ta thấy được một hành trình dài của sự thay đổi đô thị và lịch sử Sài Gòn.
Những dấu mốc quan trọng:
- Trước 1980: Khu vực này là ga xe lửa Sài Gòn, trung tâm giao thông lớn nhất miền Nam.
- Năm 1980: Nhà ga cũ bị dỡ bỏ, công viên bắt đầu được quy hoạch.
- Ngày nay: Trở thành một công viên lớn, gắn liền với giao thông và các sự kiện văn hóa của TP.HCM.
- Tương lai: Tiếp tục được cải tạo để trở thành không gian xanh và trung tâm giao thông kết nối metro.
Tài liệu tham khảo
- Wikipedia – Ga Sài Gòn trước năm 1975
- VnExpress – Dự án cải tạo Công viên 23 tháng 9
- Báo Tuổi Trẻ – Lịch sử Công viên 23 tháng 9
